Ustadh Saoed Khadje
Docent Dar-al-‘Ilm – Instituut voor Islamstudies
De verzen van de Koran zijn vanuit diverse invalshoeken bestudeerd. Het uiteenzetten, in het bijzonder het interpreteren van de Koranverzen, wordt in het Arabisch tafsier genoemd. Het woord tafsier is afgeleid van het stamwoord fassara: uitleggen, de betekenis van iets verklaren of weergeven. De meeste werken op het gebied van de tafsier behandelen (al) de verzen van de Koran, dus van kaft tot kaft. Andere werken richten zich heel specifiek op één hoofdstuk. terwijl sommige werken juist thematisch te werk gaan. En tenslotte heb je werken die zich richten op een specifiek onderdeel (van de verzen). Op deze manier kunnen een aantal categorieën of stijlen worden benoemd:
- Religieuze exegese van de Koran (al-tafsier bi`l-ma`thoer)
- Exegese door zelfstandige oordeelsvorming (al-tafsier bi`l-ra`y)
- Symbolische exegese (al-tafsier al-‘ishaari)
- Rechtsgeleerde exegese (al-tafsier al-fiqhi)
- Modernistische exegese (al-tafsier al-‘asraaniyyah of al-tafsier al-‘asriyyah). Door een enkele onderzoeker wordt dit tegenwoordig ook wel sociale en literaire exegese (al-tafsier al-idjtimaa‘i wa`l adabi) genoemd.
- Wetenschappelijke exegese (tafsier al-‘ilmi)
Van de bovengenoemde stijlen zijn al-tafsier bi’l-ma’thoer en al-tafsier bi’l-ra’y de twee voornaamste vormen waarbinnen de tafsier wordt onderverdeeld.
Simpel gezegd; bij de tafsier bi’l-ma’thoer staan overleveringen of teksten centraal. Dit betekent dat een bepaalde Koranvers wordt uitgelegd in het licht van andere Koranverzen of dat het wordt voorzien van hadith (profetische overleveringen) of bijvoorbeeld uitspraken of uitleg van metgezellen (sahaaba) of hun studenten (taabi‘ien).
De tafsier bi’l-ra’y kenmerkt zich door koppelingen die de moefassir (exegeet; uitlegger; schrijver van een tafsierwerk) zelf maakt. De moefassir trekt op basis van zijn kennis bepaalde conclusies of ziet bepaalde verbanden en verwerkt deze in zijn uitleg. Deze stijl kan worden aanvaard als men niet tot vergezochte interpretaties keert. Interpretaties die niet verder te onderbouwen zijn of die ‘sektarisch’ zijn of die in tegenstrijd zijn met betrouwbare hadith of de algemene leer van de Islam.
Van bekende klassieke tafsierwerken kan je meer lezen over:
- Muhammad ibn Jarir Al-Tabari (225-310H/839-923C)
- Al-Qurtubi (612-671H/1214-1273C)
- Ibn Kathir (701-774H/1301-1373C)
- Al-Suyuti (849–911H/1445–1505C)
De hier genoemde werken zijn alleen een selectie van bekende werken. Niet alles in de genoemde werken staat bekend als correct in al hetgeen zij te melden hebben. Echter, over het algemeen volgden de genoemde werken de methodologie van tafsier door overleveringen en hierdoor krijgen zij veel waardering of voorrang boven anderen onder geleerden.
Tafsier
Het woord ‘tafsier’ komt van het werkwoord ‘fassara’: uitleggen, uiteenzetten, verklaren. Tafsier betekent ‘de uitleg of interpretatie van iets’.
In islamitische wetenschappen wordt tafsier gedefinieerd als zijnde: ‘de wetenschap waardoor de Koran wordt begrepen, haar betekenissen worden verklaard en haar regelgeving uit wordt afgeleid’.
Het woord tafsier kan worden vertaald als exegese. Exegese draagt de betekenis in zich van de uitleg of interpretatie van een heilig boek.
H = islamitische jaartelling op basis van een maankalender startend vanaf het jaar 623C.
C = christelijke jaartelling op basis van een zonnekalender
(Dit artikel is nog onder bewerking en zal worden uitgebreid)