Ustadh Saoed Khadje
Docent Dar-al-‘Ilm – Instituut voor Islamstudies
Imam Al-Bukhari’s karakter
Tijdsgenoten en studenten hebben het nodige over Imam Al-Bukhari’s karakter vermeld. De verheven positie die hij had verkregen in de hadith en de soennah, plus dat hij een grootmeester in de kennis over de overleveraars was, stelde hem absoluut in de positie om mensen te bekritiseren. Ondanks dat was hij mild in het bekritiseren en hij koos zijn woorden zorgvuldig. Hij wilde mensen niet pijnigen met zijn woorden en excuseerde mensen eerder, terwijl hij hen corrigeerde.
Soms vroeg hij zelfs vergiffenis aan iemand als hij hem corrigeerde. Hij wilde van een ieder dat zij een ander met vriendelijkheid moesten behandelen. Als iemand hem ook op een bepaalde manier behandelde (in zijn voordeel) of iets voor hem deed, wat hij niet juist of terecht vond, dan kon hij wel boos worden. Hij wilde niet dat men iets voor hem deed, wat ten nadele of last voor een ander zou kunnen zijn.
Zijn kennis en geheugen
Imam Al-Bukhari’s reputatie qua kennis van hadith, maar ook zijn accuratesse en betrouwbaarheid in het aanvaarden van hadith, raakte wijdverspreid. Er is een bekend incident in het leven van Imam Al-Bukhari toen hij naar Baghdad ging. Baghdad was op dat moment het bestuurlijke hoofdcentrum van de moslimwereld, met de zetel van de kalief aldaar. Het was ook het belangrijkste leercentrum in de moslimwereld geworden. Het stond bekend om zijn enorme bloei in geleerdheid en wetenschap. Geleerden kwamen van heinde en verre om daar kennis op te doen.
Toen moehaddithoen – hadithgeleerden – van daar hoorden dat Imam Al-Bukhari onderweg was naar Baghdad, kwamen een aantal van de voornaamsten bij elkaar en zij wilden zijn kennis en geheugen testen. Zij wilden weten of het echt waar was wat men over hem vertelde. Deze voorname hadithgeleerden selecteerden honderd hadith en haalden vervolgens al de ketens en teksten door elkaar. Deze ‘hadith’ verdeelden zij toen onder tien geleerden. Iedere geleerde zou tien hadith aan hem voorleggen, om te kijken of hij het zou doorhebben.
Toen veel mensen die wisten over de reputatie van Al-Bukhari hoorden dat de geleerden hem wilde testen, gingen zij massaal naar de plek waar dit zou plaatsvinden. Ze wilden dit ‘spektakel’ meemaken. De mensen wisten echter niet wat de hadithgeleerden hadden gedaan. Eenmaal begonnen, vroegen de geleerden aan Al-Bukhari of hij de hadith die zij voor hem reciteerden kende. Zoals gezegd hadden zij de teksten en de ketens door elkaar gehaald. Bij iedere hadith zei Al-Bukhari “laa adrie” – ik weet het niet, ik ken hem niet.
De toeschouwers stonden versteld. Hoe kon hij dat niet weten? Zelfs zij kenden enkelen van die hadith. Toen de hadithgeleerden al hun overleveringen hadden genoemd, excuseerde Al-Bukhari hen. Hij zei dat zij misschien per ongeluk de ketens verkeerd hebben geplaatst; dat ze het mogelijk niet wisten. Hij begon vervolgens in de volgorde zoals zij aan hem van de eerste tot de laatste hadith waren voorgelegd op te noemen. Hij zei dat deze keten hoort bij deze tekst en deze keten hoort bij deze tekst. Hij plaatste zo al de juiste ketens bij de desbetreffende hadith. De geleerden waren stomverbaasd en de mensenmassa was sprakeloos geworden.
Zoiets hadden ze nog nooit gezien van iemand. Zijn reputatie was nu nog meer gevestigd. En dit was slechts één incident. In andere steden en door meerdere geleerden werd hij aan testen onderworpen. Bovendien hebben enorm veel andere hadithgeleerden van hem geleerd. Zoveel geleerden van zijn tijd en daarna hebben dan ook gezegd dat zij niemand kende die zo uitmuntend was zoals Al-Bukhari.
Enkele werken van Al-Bukhari
| Sahih Al-Bukhari / Al-Jami’ al-Sahih | compilatie van hadith |
| Al-Adab al-Mufrad | hadithcollectie gericht op deugden |
| Khalq Af’al al-‘Ibad | theologische discussies en standpunten |
| Raf’ al-Yadain | verdediging van het opheffen van de handen voor en na de roekoe’ – buiging – in het gebed |
| Qira’at khalf ul-Imam | het reciteren als je in het gebed achter een imam staat |
| Al-Tarikh al-Kabir | historie |
Bukhari moet je begrijpen
Imam Al-Bukhari heeft in zijn verzameling een methode gebruikt die de student van kennis moet kunnen inzien en begrijpen. De tijd waarin dit soort werken werden samengesteld, was het op de eerste plaats vooral andere geleerden die hier hun profijt uit konden halen. Boekwerken thuis hebben, zoals wij dat nu hebben in onze eigen boekenkast, was niet iets wat gebruikelijk was voor ‘de gewone man’. Wij kunnen Sahih Al-Bukhari zo kopen of via internet downloaden. Maar om er goed mee overweg te kunnen moet je wel meer over zijn werkwijze te weten komen.
Bekende commentaren
Er zijn enkele belangrijke werken die verdieping geven in de hadith vermeld in Sahih Al-Bukhari, De meest bekende zijn de volgende:
Status van Sahih Al-Bukhari
“Van alle boeken (in hadith) is het boekwerk van Al-Bukhari de beste.”
– Imam Al-Nasa’i
“Na de Koran is er geen boek onder de hemel die betrouwbaarder is dan de Sahih van Al-Bukhari en Muslim.”
– Ibn Taimiyyah
“Het beste en meest superieure boek in de Islam na de Koran, is het boek van Imam al-Bukhari.”
– Imam Al-Dhahabi
“Als iemand een heel jaar moest reizen om Al-Jami’ al-Sahih te horen, dan zou dat geen verloren moeite zijn geweest.”
– Imam Al-Dhahabi
