De Sahih al-Bukhari

Ustadh Saoed Khadje
Docent Dar-al-‘Ilm – Instituut voor Islamstudies

De wens om een compilatie

Imam Al-Bukhari heeft veel werken geschreven, maar hij is natuurlijk het meeste bekend om zijn hadithverzameling, de zogenoemde Sahih Al-Bukhari. In de tijd dat Imam Al-Bukhari leefde, waren er al veel hadithwerken samengesteld. Hij zag dit soort werken en vond daarin allerlei soorten overleveringen, zowel authentieke als zwakke.

Hij wenste toen een verzameling te maken waarin alleen betrouwbare hadith in vermeld zouden staan. Een werk met overleveringen waar geen twijfels over zouden zijn. Eén van zijn leraren in hadith, de befaamde Ishaq ibn Rahaway (ook wel: Ruhaayah) versterkte deze intentie van hem. Imam Al-Bukhari zei: “Wij zaten een keer in zijn gezelschap toen hij zei: “Als jij alleen maar een werk zou samenstellen met betrouwbare overleveringen.” Deze woorden bleven in mijn hart.”

Van al de hadith die hij tot zijn beschikking had, stelde hij een collectie samen en noemde het: Al-Jami’ as-Sahih al-Musnad al-Mukhtasar min ar-RasulAllahi wa Sunanihi wa Ayamihi oftewel “Het Compendium van betrouwbare overleveringen met een onafgebroken keten en die de zaken beknopt weergeeft betreffende de boodschapper van Allah, (en) zijn wijzen (manier van doen) en zijn tijden.” Dit werk staat over het algemeen bekend als Al-Jami’ as-Sahih of als Sahih Al-Bukhari.

De titel zelf zegt al veel over het werk. De vier kernwoorden hierin zijn (1) Al-Jami’, (2) as-Sahih, (3) al-Musnad en (4) al-Mukhtasar.

Al-Jami’ geeft aan dat al de onderwerpen over de religie worden gedekt, zoals: geloofsleer (aqiedah), handelingen of rituelen die betrekking hebben op de aanbidding (‘ibadat), huwelijk, scheiding, erfrecht, handel, biografie van de Profeet (vrede zij met hem), deugden van de metgezellen, het goede gedrag, het volgen van de soennah, etcetera.

As-Sahih geeft aan dat hij er overeenkomstig zijn uiterst strikte criteria geen zwakke overleveringen in heeft vermeld. Hij zei ook dat hij niets in de Jami’ had geplaatst, behalve wat authentiek (sahih) is.

Al-Musnad duidt aan al de opgenomen betrouwbare overleveringen direct terug te traceren zijn tot aan de Profeet (vrede zij met hem) zelf.

Al-Mukhtasar geeft te kennen dat het alleen een beknopte collectie is. Het is een samenvatting van betrouwbare (sahih) hadith. Dit wil dus niet zeggen dat in dit werk álle betrouwbare hadith zijn opgenomen en dat er verder geen andere betrouwbare hadith meer zijn. Het zegt ook niet dat Imam Al-Bukhari alle hadith die hij tot zijn beschikking had hierin heeft opgenomen.

De selectie van ahadith daarin

Imam Al-Bukhari ging zo zorgvuldig mogelijk te werk en zei: “Ik heb mijn Sahih-werk verzameld in een tijdspan van zestien jaren. Dit zou kunnen betekenen dat hij rond het jaar 217H/832C moet zijn begonnen met het samenstellen van dit werk, toen hij 23 jaar oud was. Van al de 600.000 overleveringen die hij tot zijn beschikking had, zei Imam Al-Nawawi dat er 7275 hadith daarvan staan vermeld in zijn Sahih. Als de herhalingen niet worden meegerekend komt het uit op zo een 4000 hadith.

De befaamde hadithonderzoeker Muhammad Mustafa ‘Azami vermeld dat het er 9082 zijn en zonder de herhalingen komt het uit op 2602. Hierbij zijn dan niet de hadith mawquf (die stoppen bij een metgezel/sahabi) en uitspraken van de opvolgers (tabi’in) geteld. Verschillende geleerden hebben hier hun meningen en berekenwijze voor.

Imam Al-Bukhari probeerde het zo beknopt mogelijk te houden en alleen mee te geven wat hij relevant achtte. Daarom heeft hij van alle hadith die hij kende slechts enkele opgenomen in zijn verzameling. Deze verdeelde hij weer onder in hoofdstukken naar onderwerp.

Voor iedere hadith die hij selecteerde om in zijn Sahih op te nemen, nam hij eerst een bad (ghusl) en verrichte hij twee raka’at nafl (vrijwillig) gebed en maakte de smeekbede van istikhara (hulp vragen aan Allah om een besluit te nemen). Als hij zich daar later goed bij voelde, plaatste hij het in zijn werk.

Moge Allah hem rijkelijk belonen met de hoogste beloning in het Paradijs.